Dự án thép Cà Ná: Không hề có lợi ích nhóm
Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn sáng 15/11, Đại biểu Phạm Thị Minh Hiền (Phú Yên) đặt vấn đề khi trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến sự cố về môi trường của 4 tỉnh miền trung do Formosa gây ra chưa được làm rõ thì Bộ Công Thương tiếp tục bổ sung quy hoạch dự án thép Cà Ná tại Ninh Thuận. Đại biểu cho rằng, điều bất thường là dự án này không nằm trong quy hoạch đã được phê duyệt trước đó và đã có sự phản đối gay gắt của dư luận, sự lo lắng, hoang mang của người dân và sự cảnh báo mạnh mẽ của các chuyên gia kinh tế-môi trường về nguy cơ ô nhiễm môi trường biển, không chỉ ở vùng biển Ninh Thuận mà còn ảnh hưởng các vùng biển lân cận của Khánh Hòa, Phú Yên. Theo Đại biểu, dự án đã đi ngược lại với chủ trương của Chính phủ là không đánh đổi môi trường. Từ đó, Đại biểu chất vấn Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh có hay không việc xuất hiện lợi ích nhóm trong bổ sung quy hoạch dự án và có hay không việc Bộ chạy theo doanh nghiệp để làm dự án? Đầu tư quy hoạch hay quy hoạch theo đầu tư?
Trả lời chất vấn của Đại biểu Phạm Thị Minh Hiền, Bộ trưởng Trần Tuấn khẳng định không hề có vấn đề lợi ích nhóm. Bộ trưởng cho biết, hiện nay Việt Nam có trữ lượng quặng sắt khoảng 1,5 tỷ tấn, nhưng hằng năm chúng ta đang nhập khẩu từ nước ngoài lượng sắt thép để phục vụ cho nhu cầu xây dựng, phát triển của đất nước khoảng 3 tỷ USD và dự kiến đến năm 2020 có thể nhập khẩu đến 15 tỷ USD các sản phẩm sắt thép. Hiện nay sắt thép của chúng ta mới chủ yếu đáp ứng được một số chủng loại sắt thép xây dựng cũng như sắt thép chuyên ngành. Về sắt thép cơ bản, đặc biệt thép thô để phục vụ cho các ngành cán thép, luyện thép và cũng như các loại sản phẩm sắt phục vụ cho nhu cầu của nền kinh tế, chúng ta hầu như chưa có, ngoài một số dự án quy mô còn ở mức nhỏ.
Mỏ sắt Thạch Khê của chúng ta có quy mô lớn và có khả năng nếu được khai thác tốt các quặng sắt để đưa vào luyện của lò cao để phục vụ cho sản xuất thép thô, phục vụ cho cán thép và các ngành sản phẩm thép khác thì khả năng của chúng ta có thể đóng góp vào mức tăng trưởng hàng năm khoảng độ từ 0,3 - 0,4% điểm GDP.
Bên cạnh sự phát triển ổn định về kim ngạch xuất nhập khẩu, chúng ta cũng phải bảo đảm sự phát triển ổn định của các ngành công nghiệp cơ bản, công nghiệp cơ khí, công nghiệp chế tạo, bao gồm cả các ngành công nghiệp quốc phòng. Chính vì vậy, chủ trương, quan điểm của Chính phủ là phát triển bền vững trong tất cả các lĩnh vực, đặc biệt là công nghiệp, tiếp tục ưu tiên khai thác những nguồn tài nguyên và bảo đảm sự phát triển của các ngành công nghiệp cơ bản để tạo nền tảng phát triển các ngành kinh tế công nghiệp và các ngành kinh tế.
“Tôi khẳng định lại một lần nữa một cách công khai tại diễn đàn này, chúng ta không đánh đổi môi trường để lấy những dự án công nghiệp bằng mọi giá và không có chuyện đưa các dự án thép ra để đánh đổi vấn đề về môi trường”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.
Bộ trưởng khẳng định, quy hoạch về ngành thép đã có từ những năm 2011 và dự án thép Cà Ná tại Ninh Thuận đã được phê duyệt từ năm 2011. Quy hoạch này đã được làm đầy đủ các quy trình, thủ tục, trong đó có cả phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ và có báo cáo DMC đánh giá về môi trường của quy hoạch. Tuy nhiên, sau khủng hoảng tài chính giai đoạn 2008 - 2009, dự án thép này không được tiếp tục thực hiện được đưa ra khỏi quy hoạch do năng lực tài chính của chủ đầu tư chưa đáp ứng được. Đến cuối năm 2015, dự án tiếp tục được nghiên cứu và Tập đoàn tôn Hoa Sen đã làm việc với Ninh Thuận, đề xuất đưa vào quy hoạch thép mới, đồng thời xin chủ trương đầu tư để thực hiện dự án với những cam kết và đề xuất bảo đảm yêu cầu về môi trường. Căn cứ trên những yêu cầu thực tiễn trong phát triển công nghiệp thép cũng như quy hoạch, Bộ Công Thương đã tổ chức khảo sát và làm việc với tỉnh Ninh Thuận, đánh giá hiện trạng, khảo sát địa điểm và năng lực của nhà đầu tư. Bộ trưởng Trần Tuấn Anh lưu ý rằng dự án đầu tư chưa được phê duyệt và đây mới là điều chỉnh về quy hoạch và quy hoạch xây dựng trên cơ sở đánh giá những lợi thế so sánh và phù hợp về mặt địa điểm để phục vụ phát triển các dự án đầu tư.
“Có ý kiến nói rằng chúng ta có đánh đổi muối của Cà Ná để lấy thép hay không? Chúng tôi cho rằng, đây không phải là chuyện đánh đổi. Đây là quan điểm phát triển bền vững, quan điểm phát triển hài hòa của nền kinh tế, khai thác những lợi thế của đất nước. Vì vậy, dự án thép Cà Ná đã được xem xét một cách cẩn trọng và đầy đủ các quy trình, sau đó đã được phê duyệt tại quy hoạch mới đây nhất về thép”, Bộ trưởng Công Thương nói.
Để bảo đảm cho việc đầu tư dự án này có hiệu quả và bảo vệ được môi trường, Thủ tướng Chính phủ đã giao trách nhiệm cho các bộ, ngành phải phối hợp, làm rõ với chủ đầu tư, với địa phương về tất cả các chi tiết, nội dung liên quan đến các báo cáo tiền khả thi cũng như báo cáo khả thi của dự án. Tất cả những chi tiết liên quan đến công nghệ, thiết bị, phương án xử lý chất thải, rác thải, cũng như phương án bảo vệ môi trường, hiệu suất của dự án, kể cả hiệu suất sử dụng năng lượng và hàng loạt vấn đề khác, sẽ được xem xét, thẩm định và phê duyệt, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết.
Bộ trưởng khẳng định các công tác liên quan đến điều chỉnh quy hoạch, quản lý quy hoạch, thực hiện quy hoạch được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ theo đúng quy định của pháp luật với sự tham gia của các bộ, ngành. “Chúng ta cũng khẳng định trong quá trình xây dựng, thực hiện các dự án, không chỉ có thép Cà Ná mà sẽ còn có dự án thép Dung Quất mới được đăng ký xin tham dự và sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ, cũng như các dự án thép khác trong quy hoạch về thép, sẽ phải bảo đảm thực hiện đầy đủ theo đúng quy định của pháp luật, dựa trên những nguyên tắc và yêu cầu cao nhất trong vấn đề về bảo vệ môi trường và từ những bài học kinh nghiệm đã rút ra từ dự án thép Formosa”.
