Một số điểm mới trong 10 văn bản luật có hiệu lực năm 2015

1. Luật đầu tư công 2014 (gồm 6 chương, 108 điều, có hiệu lực từ 1/1/2015)

Đây là một trong những dự án Luật quan trọng, liên quan đến việc xác lập thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Luật Đầu tư công quy định việc quản lý và sử dụng vốn đầu tư công; quản lý Nhà nước về đầu tư công; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động đầu tư công.

2. Luật hải quan 2014 (gồm 8 chương, 104 điều, có hiệu lực từ 1/1/2015)

Một trong những điểm mới của luật là đã bổ sung Điều quy định về các hành vi bị nghiêm cấm (Điều 10 mới). Theo đó, các hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực hải quan đối với công chức hải quan là gây phiền hà, khó khăn trong việc làm thủ tục hải quan; Bao che, thông đồng để buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, gian lận thương mại, gian lận thuế; Nhận hối lộ, chiếm dụng, biển thủ hàng hoá tạm giữ hoặc thực hiện hành vi khác nhằm mục đích vụ lợi; Hành vi khác vi phạm pháp luật về hải quan.

Đối với người khai hải quan, tổ chức, cá nhân có quyền và nghĩa vụ liên quan đến hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh hàng hóa, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh phương tiện vận tải, các hành vi bị cấm gồm: Thực hiện hành vi gian dối trong việc làm thủ tục hải quan; Buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới; Gian lận thương mại, gian lận thuế; Đưa hối lộ hoặc thực hiện hành vi khác nhằm mưu lợi bất chính; Cản trở công chức hải quan thi hành công vụ; Truy cập trái phép, làm sai lệch, phá hủy hệ thống thông tin hải quan; Hành vi khác vi phạm pháp luật về hải quan.

3. Luật phá sản 2014 (gồm 9 chương, 133 điều, có hiệu lực từ 1/1/2015)

Luật quy định về trình tự, thủ tục nộp đơn, thụ lý và mở thủ tục phá sản; xác định nghĩa vụ về tài sản và biện pháp bảo toàn tài sản trong quá trình giải quyết phá sản; thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh; tuyên bố phá sản và thi hành quyết định tuyên bố phá sản.

Việc ban hành Luật nhằm thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, khắc phục những tồn tại, hạn chế, vướng mắc và việc sửa đổi Luật phá sản; góp phần quan trọng trong việc tạo khuôn khổ pháp lý cho quá trình thực hiện Đề án tổng thể tái cơ cấu nền kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp, hợp tác xã…

4. Luật bảo vệ môi trường 2014 (gồm 20 chương, 175 điều, có hiệu lực từ 1/1/2015)

Điểm nổi bật cơ bản của Luật là đã xây dựng mới nội dung về quy hoạch bảo vệ môi trường; quy định cụ thể hơn về nội dung cần phải có của báo cáo đánh giá môi trường chiến lược; bổ sung quy định về cam kết bảo vệ môi trường...

Luật quy định bổ sung và cụ thể về trách nhiệm của các hộ gia đình, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tại các làng nghề; các điều kiện về bảo vệ môi trường tại các làng nghề; trách nhiệm của ủy ban nhân dân cấp xã, cấp huyện và cấp tỉnh đối với bảo vệ môi trường làng nghề.

Đồng thời, bổ sung trách nhiệm của người tiêu dùng và cơ quan quản lý Nhà nước bên cạnh trách nhiệm của nhà sản xuất đối với việc thu hồi các sản phẩm hết hạn sử dụng và thải bỏ; bổ sung quy định trách nhiệm của các chủ đầu tư khu công nghiệp, khu chế xuất trong quản lý chất thải…

5. Luật xây dựng 2014 (gồm 10 chương, 168 điều, có hiệu lực từ 1/1/2015)

Theo đó, quy định về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân; về quản lý nhà nước trong hoạt động đầu tư xây dựng. Luật này áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước; tổ chức, cá nhân nước ngoài hoạt động đầu tư xây dựng trên lãnh thổ Việt Nam.

Việc phân loại dự án đầu tư xây dựng bao gồm: Dự án đầu tư xây dựng được phân loại theo quy mô, tính chất, loại công trình xây dựng và nguồn vốn sử dụng; Dự án đầu tư xây dựng được phân loại theo quy mô, tính chất, loại công trình xây dựng của dự án gồm dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, dự án nhóm B, dự án nhóm C theo các tiêu chí quy định của pháp luật về đầu tư công; Dự án đầu tư xây dựng gồm một hoặc nhiều công trình với loại, cấp công trình xây dựng khác nhau.

6. Luật doanh nghiệp (sửa đổi) (có hiệu lực từ 1/7/2015)

Dự án Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) bao gồm 10 chương và 222 điều. So sánh với Luật doanh nghiệp 2005, dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) cơ bản giữ nguyên cấu trúc, gồm 10 chương. Dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) đã bổ sung thêm Chương IV về công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu; sáp nhập hai chương cũ của Luật Doanh nghiệp 2005 là "Chương IX quản lý nhà nước" và "Chương X điều khoản thi hành" thành Chương IX về tổ chức thực hiện.

Về số lượng điều khoản, dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) tăng 42 điều mới; có 132 điều được sửa đổi, bổ sung; có 39 điều được giữ nguyên; bãi bỏ 5 điều.

Một trong những thay đổi quan trọng nhất trong sửa đổi Luật Doanh nghiệp lần này là việc đăng ký kinh doanh sẽ có thay đổi căn bản theo hướng không qui định ghi ngành, nghề kinh doanh trong giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.

Ngoài ra còn một số điểm mới như doanh nghiệp có quyền tự quyết định về hình thức, số lượng và nội dung con dấu (bảo đảm nội dung con dấu thể hiện tên, mã số doanh nghiệp). Doanh nghiệp dùng 10 lao động trở lên phải thành lập doanh nghiệp…

Nói chung, luật cho phép áp dụng thống nhất các thủ tục của Luật Doanh nghiệp về thành lập doanh nghiệp, mua cổ phần, phần vốn góp đối với nhà đầu tư trong nước và nước ngoài. Đồng thời tiếp tục đơn giản hóa và tạo thuận lợi hơn cho thành lập doanh nghiệp, như: đơn giản hóa nội dung giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp chỉ ghi ngành nghề kinh doanh có điều kiện); hài hòa hóa và thực hiện đồng thời thủ tục đăng ký doanh nghiệp với thủ tục về đăng ký thuế, đăng ký lao động và bảo hiểm xã hội...

7. Luật đầu tư (sửa đổi) (có hiệu lực từ 1/7/2015)

Điểm mới nhất của Luật đầu tư (sửa đổi) lần này là thay đổi phương pháp tiếp cận khi làm luật. Từ trước đến nay phương pháp tiếp cận là chọn – cho, nghĩa là cái gì được làm thì ghi trong luật. Phương thức tiếp cận mới là chọn - bỏ. Đây là phương pháp tiếp cận tiên tiến và minh bạch nhưng vô cùng khó làm. Chọn - bỏ là những gì cấm thì ghi vào trong luật, không ghi có nghĩa là được quyền làm. Cụ thể, Luật đầu tư (sửa đổi) quy định cấm các hoạt động đầu tư kinh doanh sau: (1) Kinh doanh các chất ma túy theo quy định tại phụ lục kèm theo luật. (2) Kinh doanh các loại hóa chất, khoáng vật theo quy định tại phụ lục kèm theo luật. (3) Kinh doanh mẫu vật các loại thực vật, động vật hoang dã. (4) Kinh doanh mại dâm. (5) Mua, bán người, mô, bộ phận cơ thể người. (6) Hoạt động kinh doanh liên quan đến sinh sản vô tính trên người. Hai ngành nghề không còn xuất hiện trong nội dung cấm liên quan đến các loại pháo và các sản phẩm biến đổi gen.

Ngoài ra, luật bỏ thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đối với tất cả các dự án đầu tư trong nước. Với dự án đầu tư nước ngoài, thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư rút ngắn thời gian thực hiện từ khoảng 45 ngày như trước đây xuống còn 15 ngày…

Với 31 điều sửa đổi, bổ sung 9 điều mới và bỏ 31 điều, Luật cũng hoàn thiện các quy định về trưng mua, trưng dụng tài sản của nhà đầu tư phù hợp với Hiến pháp, cụ thể hóa cam kết của nhà nước trong việc đối xử không phân biệt giữa các nhà đầu tư phù hợp với cam kết của Việt Nam theo các điều ước quốc tế.

8. Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) (có hiệu lực từ 1/7/2015)

Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua, có hiệu lực từ 1/7/2015. Theo Luật mới, doanh nghiệp kinh doanh bất động sản phải có vốn pháp định tối thiểu 20 tỉ đồng so với trước đây là 6 tỉ đồng. Những trường hợp mua bán, cho thuê, thuê mua bất động sản có qui mô nhỏ thì không phải thành lập doanh nghiệp nhưng phải kê khai nộp thuế theo qui định pháp luật.

9. Luật nhà ở (sửa đổi) (có hiệu lực từ 1/7/2015)

Theo Luật nhà ở mới, quĩ đầu tư nước ngoài, người nước ngoài với visa phù hợp, các công ty quốc tế hoạt động tại Việt Nam và người Việt Nam định cư ở nước ngoài sẽ được phép mua nhà tại Việt Nam. Luật cũng không có quy định nào giới hạn về số lượng căn hộ, nhà mà người nước ngoài có thể mua; tuy nhiên, tổng số căn hộ lưu trú mà người nước ngoài sở hữu không quá 30% số lượng căn hộ trong một tòa nhà chung cư; nếu là nhà ở riêng lẻ bao gồm nhà ở biệt thự, nhà ở liền kề thì trên một khu vực có số dân tương đương một đơn vị hành chính cấp phường chỉ được mua, thuê mua và sở hữu không quá 250 căn nhà.

10. Luật sửa đổi bổ sung một số điều của các Luật thuế:

Theo luật mới, mức trần khống chế doanh nghiệp chỉ chi quảng cáo 15% theo quy định của pháp luật hiện hành đã được Quốc hội bãi bỏ. Thuế thu nhập cá nhân đối với người có thu nhập từ trúng thưởng trong casino cũng đã được Quốc hội quyết định bãi bỏ. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế tiêu thụ đặc biệt đã quyết định tăng thuế suất đối với người kinh doanh casino từ 30% lên 35%.