Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông: Xuất hiện tình huống bất lợi
Theo thông tin của Báo Đầu tư, Ban quản lý Dự án đường sắt (Bộ Giao thông - Vận tải) vừa có Tờ trình số 360/TTr-BQLDAĐS đề nghị “nắn lại” phương án điều chỉnh tổng mức đầu tư Dự án Đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh - Hà Đông.
Cụ thể, sau gần 1 năm rà soát, tổng mức đầu tư công trình đường sắt đô thị sử dụng vốn vay ODA Trung Quốc chắc chắn sẽ không dừng ở con số 522 triệu USD như kế hoạch ban đầu. Thay vào đó, để hoàn thành 13,05 km đường sắt đôi, khổ 1.435 mm chạy trên cao với 12 ga, từ Cát Linh đến Bến xe Yên Nghĩa cùng hệ thống thiết bị khai thác gồm đoàn tàu có khả năng chở được 100.000 lượt khách/ngày đêm, sẽ cần tới khoảng 868,04 triệu USD (tương đương 18.001 tỷ đồng).
So với phương án đề xuất vào tháng 1/2014, tổng mức đầu tư mới mặc dù tiết kiệm được khoảng 24 triệu USD, nhưng vẫn phát sinh thêm 315 triệu USD, trong đó phần vốn vay ODA Trung Quốc tăng thêm 250,62 triệu USD và vốn đối ứng của Việt Nam (chủ yếu dành cho công tác đền bù giải phóng mặt bằng, chi phí quản lý dự án…) cần thêm 64,56 triệu USD.
Trong số các khoản phát sinh tại tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, “nặng” nhất là chi phí xây dựng (tăng 146,3 triệu USD); chi phí thiết bị (tăng 77 triệu USD); mua sắm đoàn tàu (tăng 19,41 triệu USD); chi phí giải phóng mặt bằng (tăng 24,41 triệu USD); lãi vay, phí quản lý, phí cam kết (tăng 21,44 triệu USD)…
Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, quyền Tổng giám đốc Ban quản lý dự án, có 3 nhóm nguyên nhân đẩy chi phí Dự án tăng cao, gồm: điều chỉnh, bổ sung phát sinh so với thiết kế cơ sở (thay đổi phương án nhà ga, thay vật liệu vỏ tàu…); biến động giá nguyên vật liệu, tỷ giá quy đổi, chế độ chính sách; giải phóng mặt bằng kéo dài.
Lãnh đạo Ban quản lý dự án cho biết, nhiều khả năng, tổng mức đầu tư của Dự án sẽ chốt lại ở con số 868,04 triệu USD, bởi việc điều chỉnh này đã nhận được sự thẩm định kỹ của Viện Kinh tế (Bộ Xây dựng).
Mặc dầu vậy, theo một chuyên gia, chủ đầu tư sẽ rất vất vả trong việc kiểm soát vốn đầu tư, nhất là khi việc triển khai Dự án đang xuất hiện một số tình huống bất lợi.
Cụ thể, theo thông báo của Tổng thầu EPC - Công ty Hữu hạn Tập đoàn Cục 6 Đường sắt (Trung Quốc), giá thành các đoàn tàu được thể hiện qua kết quả lựa chọn nhà thầu chế tạo sẽ cao hơn đáng kể so với chi phí cho hạng mục này được xác định trong tổng mức đầu tư đang được đề nghị điều chỉnh.
Bên cạnh đó, khoản dự phòng (bao gồm cả phần vốn vay và phần vốn đối ứng) bị kéo xuống còn khoảng 81 triệu USD, chiếm chưa đầy 10% trong cơ cấu tổng mức đầu tư Dự án, được xem là rất mỏng, trong khi các hạng mục xây lắp còn lại khá lớn.
Cụ thể, tính đến ngày 5/11, Dự án mới hoàn thành được 320/419 trụ cầu khu gian (đạt 76%); hoàn thành thi công kết cấu trụ của 7/12 nhà ga; lao lắp 336/806 phiến dầm.
Bên cạnh mối quan ngại lớn về hiệu quả đầu tư đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh - Hà Đông sẽ bị ảnh hưởng đáng kể khi tổng mức đầu tư dự án tăng lên hơn 70%, việc lo đủ nguồn vốn xây lắp, thiết bị bổ sung tại hợp đồng EPC cũng đang khiến chủ đầu tư đau đầu.
Cần phải nói thêm rằng, tờ trình mới không nói cụ thể phần vốn phát sinh sẽ được lấy từ nguồn nào, nhưng nhiều khả năng, Dự án này sẽ tiếp tục phải vay thêm vốn ODA của Trung Quốc.
Liên quan tới tiến độ thi công, tại Tờ trình số 360/TTr-BQLDAĐS, Ban quản lý Dự án đường sắt cho biết, họ chỉ có thể hoàn thành công tác xây lắp vào ngày 31/12/2015, chạy thử tàu vào tháng 1/2016 và sau đó đi vào khai thác thương mại.
Kế hoạch này vênh khá xa so với yêu cầu của Phó thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải là hoàn thành và đưa vào khai thác thương mại vào ngày 31/12/2015.
Đáng quan ngại là, công tác kiểm soát tiến độ Dự án đang phải đối diện với hai rủi ro lớn: nguy cơ để xảy ra mất an toàn thi công khi thi công đồng loạt trên nhiều tuyến đường huyết mạch dẫn tới bị dừng thi công và mặt bằng vẫn chưa được bàn giao đủ.
Theo báo cáo rà soát tổng thể Dự án của Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông, hiện tại khu vực ga cuối Cát Linh vẫn còn tới 19/72 hộ dân chưa chịu nhận tiền đền bù; công tác di dời hạ tầng kỹ thuật trong phạm vi thi công chân cầu thang nhà ga chỉ có thể hoàn thành trong tháng 12/2014. Trong khi đó, hạng mục nhà ga Cát Linh được tổng thầu xác nhận là chỉ có thể hoàn thành vào cuối tháng 12/2015, nếu mặt bằng được bàn giao vào đầu tháng 11/2014.
“Trong khoảng một năm trở lại đây, tiến độ của Dự án đã tiến triển hơn; sự phối hợp giữa các cơ quan của Bộ Giao thông - Vận tải với TP. Hà Nội, đại diện chủ đầu tư, các nhà thầu, tư vấn thiết kế có tốt hơn. Tuy nhiên, tiến độ Dự án vẫn chậm và chưa đáp ứng được yêu cầu. Việc triển khai Dự án chậm gây nhiều phiền hà cho nhân dân, nhất là việc đi lại... Đây là việc cần nhanh chóng khắc phục và chấn chỉnh”, Bộ trưởng Đinh La Thăng đánh giá.
